Yeni Nesil İş Modelleri, Endüstri 4.0 ile Yükseliyor

İnternet ekonomisinin yükselişi ile birlikte geleneksel iş modelleri yerini daha yenilikçi ve yaratıcı alternatiflere bırakmak durumunda kaldı. İş modelleri, başlangıçta iş fikirlerini hayata geçirmek için maddi destek arayan yeni nesil girişimcilerin, yatırımcılara riske attıkları sermayenin geri dönüş oranını ve sürecin mantıksal akışını gösteren bir ikna aracı olarak kullanılırken, günümüzde başlı başına bir inovasyon aracı ve bir ürün haline geldi. 

14

Yeni teknolojiler sayesinde yeni iş modelleri yaratılırken, ortaya çıkan iş modelleri de yeni teknolojilerin ve yenilikçi ürünlerin pazara çıkışını tetikliyor. İşletmelerin yüksek maliyetli bilgisayar yazılımlarını satın almak yerine, internet üzerinden kiralayarak kullandıkları oranda ödeme yapması, teknolojik altyapının iş modellerine yeni kapılar açmasına güzel bir örnek. Diğer taraftan, "kullandıkça öde" prensibine dayalı bu iş modelinin endüstriyel alanda farklı sektörlere uygulanma isteği ise beraberinde nesnelerin interneti ve bulut bilişim teknolojileri etrafında şekillenecek bir dizi yeni iletişim protokolünün ve bağlı teknolojilerin geliştirilmelerine zemin hazırlıyor.

Endüstri 4.0'ın getirdiği dönüşümde öncü rol alarak, rekabet üstünlüğünü korumak isteyen şirketler kendi iş modellerini yeniden oluşturabilmek için yenilikçi teknoloji arayışlarına hız vermiş bulunuyor. Teknik ölçekte gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetleri, yeni nesil üretim teknolojileri ile her sektördeki üretim süreçlerinin verimliliğini artırmaya odaklanıyor. Buradaki temel beklentiler verimlilik artışı, kaynakların en verimli oranda kullanımı, insan faktöründen arındırılmış üretim süreçleri, hatasız ve bireysel ürünler, kesintisiz üretim ve dijital işletmeler olarak sıralanıyor.

Bu çalışmalarda elde edilen yenilikçi teknoloji ve buluşların tüm paydaşlar için anlamlı bir ekonomik değere dönüşmesi için ise yaratıcı, tutarlı ve sürdürülebilir iş modellerine ihtiyaç duyuluyor. Teknolojideki ilerlemenin ancak kârlı ve sürdürülebilir iş modelleriyle ekonomik değere dönüşeceği biliniyor. Geleneksel işletmeler ve yatırımcılar için iş modeli kavramı al-sat, yap-sat, yap-işlet-devret gibi klasik iş akışlarını ifade ediyor. Endüstri 4.0'ı rekabet gücüne dönüştürmek isteyen şirketler ise iş modeli kavramını başlı başına yeni bir ürün olarak dikkate alıyor. Yaratıcı, rekabetçi ve sürdürülebilir iş modellerine olan ihtiyacın farkına varan işletmeler arasında, "iş modeli" kavramının kendisine olan ilgi hızla artıyor.

Hizmet odaklı iş modellerine geçiş sürüyor

Üretim ekosisteminde geçerli olan hakim iş modeli, Endüstri 4.0 ile birlikte varlık satışından hizmet satışına doğru kayıyor. Klasik iş modelinde temel gelir kaynağı örneğin endüstriyel bir motorun satışı ve satış sonrası süreçlerinden oluşuyor. Endüstri 4.0 ise her türlü makinenin çalışma saati bazında hizmet olarak sunulmasını mümkün kılıyor. Bu yeni iş modelinde müşteri üzerinde bir envanter bulunmuyor; bunun yerine uzun vadeli hizmet alımlarını ve karşılıklı garantileri temel alan bir ekonomi oluşturuluyor. Daha önceki yıllarda uçak motorlarında ve benzeri büyük ölçekli varlıklarda uygulanan bu iş modeli, nesnelerin interneti, makineler arası iletişim, bulut bilişim altyapısı ve yaygınlaşan ucuz maliyetli internet erişimi ile birlikte gün geçtikçe endüstrinin bir çok alanına yayılıyor.

Veri odaklı iş modelleri Endüstri 4.0’ı destekliyor

Veri odaklı iş modelleri, veri analitiği ve veri üzerinden ekonomik değer yaratma akımı, Endüstri 4.0 dönüşümünde kilit rol oynuyor. Büyük Veri, Akıllı Veri veya “veri” eksenindeki benzeri diğer tanımlamaların temel odak noktasında, farklı kaynaklardan toplanan farklı nitelikteki verilerin akıllı algoritmalar ile yorumlanması, yapay zekaya dayalı gelişmiş veri analiz teknikleri ile bilinmeyen, saklı ve insan gözlemi ile ortaya çıkarılamayacak bilgilerin gün ışığına çıkarılması ve ekonomik değere dönüştürülmesi yer alıyor. Bulut bilişim ve nesnelerin interneti tabanlı Kestirimci Bakım (Predictive Maintenance) uygulamaları bu akıma öncülük etmeye devam ediyor. Daha önceki yıllarda endüstriyel cihazlar ve bilgisayar üniteleri üzerinde toplanan ve yorumlanan kestirimci bakım verileri, yeni nesil teknolojiler ile birlikte internet üzerinden bulut bilişim altyapısına aktarılıyor. Bu sayede klasik yazılım ve donanım paketlerinden oluşan ürün satışı modeli, yerini periyodik raporlamalar ile sadece çıktıyı müşteriye değer olarak sunan ve hizmet satışını esas alan yeni iş modellerine bırakıyor.

 

Tolga Şimşek

Kurumsal Teknoloji

Siemens Turkiye

[1]          Baden-Fuller, C & Haefliger, S. (2013). ‘Business models and technological innovation’, Long Range Planning 46, 419–426.

[2]          Chesbrough, H. & Rosenbloom, R. S. (2002). ‘The Role of the Business Model in Capturing Value from Innovation: Evidence from Xerox’, Industrial and Corporate Change 111, 529–555.

[3]          Gandomi, A., & Haider, M. (2015). Beyond the hype: Big data concepts, methods, and analytics. International Journal Of Information Management, 35(2), 137-144.

[4]          Magretta, J. (2002). Why business models matter. Harvard Business Review, 80 (5), 86-92.

[5]          McAfee, A. & Brynjolfsson, E. (2012). Big Data: The Management Revolution. Harvard Business Review, 90, 60--68.