Endüstri 4.0 ve Kişiselleştirilmiş Üreticiler
Endüstri 4.0 birçok soruyu da beraberinde getiriyor. Bu yazımızda üretim ve üretkenliğin değişimi, Endüstri 4.0 ile gelen bazı soru işaretlerini cevaplandırıp, özellikle veri ve örtük (kapalı) bilginin öneminden bahsedeceğiz.
Geçmişe baktığımızda üretim denildiğinde aklımıza ilk olarak fabrikalar gelirdi. Bugün ise sosyal/kurumsal girişimciler ve bilgi üreten herkes…
Üretmek, kısaca insanın kendi isteğiyle oluşan ihtiyacını karşılamak amacıyla ya da insan hayatında yeni ihtiyaçları meydana getirip, bu istek ve ihtiyaç duygusuna cevap verebilme ile başlar. İşletmeler açısından ise, istek ve ihtiyaçlara cevap vermenin (üretimin) ilk sorusu “fayda maliyet analizi” ile başlar. Tüketiciler ise arz veya talep sonucunda satın aldıkları ürün veya hizmetten memnun ise başarılı bir üretim ve tüketim gerçekleşmiş demektir.
Üretim için en önemli kaynak ise dünyanın insanlar için üretmiş olduğu enerji kaynakları ve yeraltı zenginlikleridir. Endüstri tarihinin temelinde enerji kaynakları ve bu duruma bağlı olarak üretim sistemleri ve yönetim şekillerindeki değişim her zaman önemlilik arz etmiştir.
Endüstri tarihi içerisinde üretim, üretmek, üretkenlik gibi kavramları düşündüğümüzde ise ilk akla gelen Endüstri 2.0 (ikinci sanayi devrimi) Ford ve Toyota gibi montaj hattı sistemleridir. Endüstri 3.0 (üçüncü sanayi devrimi) ile montaj hatları üzerine PLC, robot kollar, fiber optik sistemler ve telekomünikasyon gibi entegrasyonlar eklenmiştir. Fakat endüstri tarihi içerisinde üretim ile ilgili en önemli değişiklik; birinci sanayi devrimi ile büyük hacimli fabrikaların kurulmasıyla tarım işçilerinden, fabrikalarda üretim yapan işçilere geçilerek önemli bir üretim değişikliği yaşanmıştır. Bugün ise Endüstri 4.0 (dördüncü sanayi devrimi) ile tekrar tarım alanında gelişmelerin yükselmesi, start-up, girişimcilik ve kobi gibi sektörel büyümeler önemli değişimler arasında yer almaktadır. Yani endüstri tarihinde özellikle işçilerin (mavi yaka çalışanların) sanayi içerisine girdiğini ve çıktığını görüyoruz. Kısaca “işçiler sanayi içerisine kas gücü ile girdiklerinde istihdam var, fakat çıktıklarında ise istihdam yok“ gibi ifade ediliyor. Bu üretim tarihinin en büyük hatalı ifadeleri arasındadır. Endüstri 4.0 ile her bir çalışan; patron, lider, yönetici, uzman, girişimci, geliştirici ve özellikle üretici demektir. Çünkü buradaki en önemli değişim: kas gücünden bilgi gücüne olan değişimdir.
Endüstri 4.0 ile gelen istihdam sorusuna ve endüstri değişimine örnek verecek olursak; dördüncü sanayi evrimi aşamasına kadar tek bir lider ve tek bir beyin veya beyin takımından oluşan yönetim şekilleri mevcuttu. Bu beyin takımının başarısı/başarısızlığı tüm çalışanları olumlu veya olumsuz etkiliyordu. Tek bir beyin takımının bulunduğu üretim ve yönetim biçiminde başarısızlık veya rutin problemler olduğunda tüm çalışanların olumsuz etkilediği gibi, sorumluluk almadan olumsuz düşüncelere sebebiyet veriyordu. Bugün ise Endüstri 4.0 ile tek bir beyin takımı yerine, kas gücü ile yapılacak tüm işleri mekanik sistemlere yaptırarak, diğer tüm vizyon, strateji, fizibilite, geliştirme, karar verme, yönlendirme, tasarım, modelleme, güncelleştirme, çeşitlilik ve sürdürebilirlik v.b işlerde tüm çalışanları kullanarak daha fazla beyin, daha fazla bilgi ve tecrübe ile yeni yönetim anlayışları hedeflenmektedir. Bu stratejiler tüm çalışanların bilgi ve tecrübelerini kullanarak başarıya ulaşmayı kolaylaştırıyor, hedefleri hızlandırıyor ve daha verimli çalışma alanları sağlıyor.
Endüstri 4.0 ile bilginin ön plana çıkması ve temelinde yer alması sebebiyle, üretim sadece fabrika içerisinde olmayacak ve çeşitli sektörel büyümeler olacaktır. Bunlar;
► Girişimcilik sektörü büyüyecek,
► Kobi sayıları hızla artacak,
► Ar-ge alanları genişleyecek,
► Organize sanayi alanlarının sayısı artacak,
► Teknokent sayıları artacak,
► İnovasyon çalışmaları hızla artacak,
► Home office çalışanların sayısı artacak,
► Bayan çalışanlar iş dünyasında daha fazla rol alacak,
► Türkiye’nin coğrafi konumu sebebiyle tarım çalışmaları artacak,
► Milli üretim çalışmaları artacak,
► İhracatın artması ile ekonomi büyüyecektir.
Bu gelişmeler en çok “mavi yaka personelinin iş tanımları değişeceği düşüncesi ile istihdam problemi olacak mı?” sorusuna cevap niteliğindedir. Ayrıca yeni gelecek meslekler ve iş tanımları Endüstri 4.0’da kesinlikle istihdam problemi yaşanmayacağını gösteriyor.
Her değişim yeni ve çok sayıda soruyu beraberinde getiriyor. Genel olarak mavi yaka çalışanların (kas gücü çalışanları) istihdam problemleri kamuoyunda çok fazla yer almaktadır. Asıl değişim beyaz yaka çalışanların bireysel beceri ve kişisel gelişimi alanında olacaktır. Beyaz yaka çalışanların altın yakaya geçişi ve yeni altın yaka personellerin yetiştirilmesi büyük önem arz etmektedir.
"Herhangi bir yerden veya her yerden başlayabiliriz. Yeter ki orada bir değişim olsun ve bu benimle başlasın." - M. Ferguson
Günümüzde mevcut mavi yaka çalışanlar: endüstri 4.0 gelişmeleri ile eşzamanlı olarak çeşitli eğitimlerle bilgi işçilerine dönüştürülecekler. Gelecek nesil ise ilkokuldan başlayarak Endüstri 4.0 ve teknoloji eğitimleriyle altın yaka olarak yetişecekler. Değişim sadece mavi yaka çalışanları etkilemeyecek. Endüstri 4.0 tüm sanayi, teknoloji, toplum refahı, teknik alt yapı, eğitim, üretim ve tüketim gibi bir çok alanda değişikliklere sebep olacak. Burada önemli olan bu değişimi anlayabilmek ve başarabilmektir.
Ekonomisi gelişmiş ülkelere ait işletmelerin CEO kariyerlerini incelediğimizde mühendislik ağırlıklı eğitim ve beceriler karşımıza çıkacaktır. Ekonomisi gelişmekte olan ülkelerde ise, CEO kariyerleri işletme ve iktisat alanlarından seçilir. Gelecekte işletmelerin CEO kariyer ve yetkinlikleri tamamen altın yaka liderlerden oluşacak. Kişisel donanımları ve kurumsal kültürlerinde veri ve bilgi olan işletmeler kazanacaktır.
Veri kavramını, herhangi bir konuda ilk bilgi olarak tanımlayabiliriz. Fakat ilk bilginin oluşabilmesi için çeşitli enformasyonlara ihtiyaç vardır. Bu enformasyonlar işletmenin: veriyi bilgiye dönüştürebilecek tüm proses ve yetenekleridir. Veriyi toplamak, kaydetmek ve dönüştürmek işletmenin tüm çalışanlarında bulunan örtük (kapalı) bilgiye bağlıdır. Örtük bilgi: yazılı veya sözlü ifadesi kolay olmayan, tecrübe edilerek ve kişisel olarak üretilen kapalı bilgilerdir. Daha çok Endüstri 4.0’da yapay zeka konusu ile ilgili olduğu sanılmaktadır. Fakat Endüstri 4.0 temelinde tüm teknoloji ve faaliyetlerde çalışanların örtük bilgilerine, daha doğrusu girişimciliklerine, üretkenliklerine, etkililiklerine ve birçok veriyi bir araya getirip faydalı bilgiye dönüştürme yeteneğine ihtiyaç vardır.
Endüstri 4.0’a kadar işletme sahipleri örtük bilgilerini kullanarak çeşitli girişim ve kobiler ile iş dünyasına girdiler. İşletmenin ihtiyacı kadar istihdam sağladılar. Günümüzde ise Endüstri 4.0 tüm insanların örtük bilgilerini açığa çıkartmalarına olanak sağlıyor. Bu yeni ürünler, üretimler, farklı bakış açıları ve inovasyonlar demektir. Bu durum istihdamın artmasına yardımcı olacak ve herkesin sevdiği işi yapması açısından önemli bir fırsat doğacaktır.
İnsan kaynakları ve yönetim organizasyon alanında “sevdiğin işi yap” konusu çok önemlidir ve her zaman tekrarlanır. Endüstri 4.0’da yeni örtük bilgilerin açığa çıkması; insanların kendilerini mutlu edecek işleri, iş tanımlarını, yeni ürün ve üretim şekillerini üretmesini sağlayacaktır.
Tüketiciler ise her geçen gün kişiselleştirilmiş ürünler talep etmeye devam ediyor. Endüstri 4.0’da nesnelerin interneti ve siber-fiziksel sistem teknolojileri sayesinde tüketiciler tüm istek ve ihtiyaçları doğrultusunda kişiselleştirilmiş ürün talep edebilecek. Ürün talebinde, ürünün tasarlanması, üretilmesi, geliştirilmesi ve lansman gibi tüm süreçlerinde tamamen insan odaklı kişiselleştirilmiş isteklerin karşılandığı teknoloji ve sistemler Endüstri 4.0 evriminde gerçekleşmeye başladı.
Endüstri 4.0’da işletmeler açısından veri ve bilgi kullanımının en önemli nedenlerinden birisi ise müşterilerin talepleri ve eğilimleri doğrultusunda kişiselleştirilmiş ürünleri en esnek, en verimli ve en hızlı üretebilme yeteneğini başarabilmektir, sürdürebilir kılmaktır.
Bu kişiselleştirilmiş ürünleri üretebilmek için teknolojinin yanı sıra kişiselleştirilmiş üreticilere de ihtiyaç vardır. Bu kişiselleştirilmiş üreticiler sadece sanayi içerisinde değil home ofis, garaj tipi start-up, atölye, teknokent gibi özellikle sosyal hayatın her alanından dijital dönüşüme bilgiler üretecekler.
Yeni üretim süreçlerinin değişimi, üretkenliğin artışı ve örtük bilgilerin açığa çıkması ile dijital dönüşüm için kişiselleştirilmiş üreticilerin doğuşunu bir örnek ile açıklamak daha faydalı olacaktır.
Makelenin gelişme kısmında belirtildiği gibi, Endüstri 4.0 evrimine kadar tek bir beyin veya beyin takımları ile yönetilen işletmelerden; işletmenin tüm çalışanları, partnerleri, bayileri ve özellikle müşterileri ile birlikte yönetilen işletmelere dönüşen bir sanayi evrimi içerisinde bulunuyoruz. Yani, Web 1.0’da bir web içeriğini webmaster veya projenin sahibi oluşturuyor ve kullanıcılarda bu içerikten faydalanıyordu. Fakat Web 2.0 ile tüm kullanıcıların içerik ürettiği ve kullandığı (sosyal medyalar) bir teknoloji hayata geçirildi. Günümüzde ise Endüstri 4.0’da kişiselleştirilmiş üreticiler ile hep birlikte üreterek, hep birlikte tüketeceğiz.
Geleceğin en önemli donanımı örtük bilgi olacaktır.
