Karanlık Fabrikalar ile İnsansız Üretim
Günümüzde karanlık (Lights out) fabrikalar olarak bilinen kavram aktif olarak üretim gerçekleştiren fabrikalarda kullanılan bir otomasyon metodudur. Kelime anlamı olarak ilk başta ürpertici gelen bu kavram aslında 21. yüzyılı etkileyecek en büyük üretim devrimlerinden biri sayılabilir. Karanlık fabrikaların öne çıkan en önemli özelliği üretim gerçekleştirilirken insan gücüne ihtiyaç duyulmaması ve tamamen insansız üretimin sağlanması. Bu yazımızda içerisinde bulunduğumuz yüzyılda üretim sektöründe çalışan insanlarda sanayi devi firmaların sahiplerine kadar neredeyse herkesi ilgilendiren ve karanlık fabrikalar olarak bilinen insansız üretim sahalarının avantajlarından, dezavantajlarından, sistemin geleceğinden ve etkilediği alanlardan bahsedeceğiz.
Karanlık fabrikalar, bir başka deyişle ışığa ihtiyaç duymayan fabrikalar, tamamen otomatik sistemlerle donatılmış ve bünyesinde insanın varlığına ihtiyaç duymayan yapılardır. Günümüz fabrikalarında, parçaları kaldırmak, operasyonu sürdürmek vb proseslerde işlemler tipik insan gücü ile yönetilmekte ve işçilerin çalışması mevcut yapıları gereği bir zorunluluktur. Günümüz tüketim sektörünün aktivitesi ve arz talep arasındaki farkın açılmasını önlemek amacıyla birçok fabrika kendi kapasitelerindeki teknolojinin sağladığı imkanlar dahilinde artan talebin karşılanabilmesi ve fabrikanın kendi finansal gücünü artırabilmek için vardiyalar arasında karanlık üretim yapmaya başladı. Karanlık fabrikalarda ham maddenin fabrikaya girişinden ürünün fabrikadan çıkışına kadar olan sürede yok denecek kadar az insan müdahalesine ihtiyaç duyulur.
Karanlık fabrikalar olarak adlandırılan üretim sistemi, etkileyici ve bir o kadar da düşündürücü bir süreç olarak karşımıza çıkıyor. Karanlık fabrikalar kavramı isim olarak tekniğin ne olduğu konusunda ipuçları vermekte..
► Işık Yok
► Öğle Yemeği Yok
► Tazminat Yok
► Mazeret İzinleri Yok
► İş Güvenliği Problemleri Yok
ve daha birçok yeni madde...
Peki şimdi günümüzde üretim gerçekleştiren normal bir fabrika düşünün.
Karanlık (lights-out) üretim olarak adlandırılan bu sistem kullanıcısına sabit bir üretim çıktısı sunar ve bunu hiçbir insan gücünün yardımı olmadan gerçekleştirir. Karanlık fabrikalarda aktif olarak çalışan hiçbir insan yer almamaktadır. Bu fabrikalarda üretim tamamen robotik sistemlerle gerçekleştirilir. Bu sayede bu fabrikalarda üretim ışıklar kapalıyken de gerçekleştirilebiliyor. Karanlık fabrikalarda gerçekleştirilen üretim sistemi imalatta devamlılığı sağlayan bir otomasyon formudur eğer karanlık üretime insanlar dahil olsaydı otomasyon sistemiyle gerçekleştirilen bu iş, içinden çıkılması güç bir hal alabilirdi.
Örneğin; yapılması gereken bir işlev sırasında yüksek sıcaklık, yüksek ağırlıklar, zehirli gazlar veya diğer tüm tehlikeli çalışma koşulları yer aldığında bu işlevleri gerçekleştirmek için insanlar yerine robotlar kullanılarak iş güvenliğinde de sorunsuz bir şekilde işleyiş sağlanmış oluyor.
Karanlık Fabrikaların Geçmişi Nedir?
Aslında karanlık fabrikalar üretim sektörü için yeni bir konsept sayılmaz. Bu yöntem 1980'lerden beri gerçekleştirilmeye çalışılan bir uygulama. Örneğin, GM (General Motors) firmasının tamamen otomatik bir fabrikada üretim gerçekleştirmek için denediği fakat başarılı olamadığı bir sistem bilinmektedir. Fakat günümüzde otomasyon sistemleri teknolojik açıdan daha gelişmiş bir hal aldığından esas olan karanlık fabrikaları gerçekleştirmek gün geçtikçe daha gerçekçi bir hal alıyor.
Karanlık fabrikalarda gerçekleştirilen üretim birçok farklı şartlar altında bile 24 saat performans göstererek üretim sürecinde artan bir verimlilik eğrisi sağlar. Günümüzde hala çoğu imalat yönteminde insan gücü kullanılmakta fakat makinelerin işleyişine bakıldığında karanlık üretim ile birlikte çok daha fazla verimliliğe ulaşıldığı gözlemleniyor. Bir yandan da bu metot özünden tamamen insan bulundurmayan bir yöntem değil. Karanlık üretim bir iş kurma ve o işin sürekli işlemesini sağlama gibi basit bir yöntem de değil. Bu sistem çok dikkatli bir planlama, deneyimli çalışanlar, gelişmiş bir programlama bilgisi ve sürdürülebilir bakım&onarım faaliyetleri gerektirir. Çünkü sürekli olarak işleyen bu sistem arıza yapabilir ve dolayısıyla önleyici&kestirimci bakım ihtiyacı ortaya çıkmakta ve böyle bir durumda sisteme insan müdahalesi gerekmektedir. Ayrıca sistem kurulmadan önce de üretimi gerçekleştirilecek ürünün üretim aşamaları hakkında detaylı bilgi birikimine sahip çalışanlara ihtiyaç duyulmakta. Sistem analizi bu şekilde elde edilen deneyimlerle gerçekleştirildikten sonra tasarlanan sistemin pratikte çalışan bir sisteme dökülebilmesi için de derin bir programlama ve otomasyon bilgisi gerektirmekte. Bu sistemin ortaya çıkışı kısaca deneyimli ve bilgili insanların uğraşları sonucunda gerçekleşmekte. Sistemin işleyişi insansız olsa da çalışabilirliği ve devamlılığı tamamen insan çalışmasına bağlı. Bu sistemle gerçekleştirilen imalatın, onlarca çabadan sonra, kirli ve emek yoğun işlerinin yüksek teknolojiyle gerçekleştirilen sistemler haline gelmesi sağlanıyor.
"Karanlık Fabrikalarda" Üretimin Faydaları
► Artan verimlilik: Sistemin tamamen robotik elemanlar tarafından oluşması, hem zaman bakımından çalışma saatinde artışı hem de kusurlu parça oranındaki azalışı sağlayarak fabrika verimliliğini artırır.
► İş gücü maliyetinde azalma: Sistem birçok insanın yaptığı işi tek bir makineye bağlayarak sadece yakıt ve bakım onarım maliyetleri ile fabrikayı işletme olanağı sağlayarak iş gücü maliyetinde büyük miktarda azalma sağlamakta.
► Ekipman işletimini artırmak için iş gücüne duyulan ihtiyacı azaltmak: Sistem insan temelli çalışma durumuyla kıyaslandığında ekipmanların kullanımında ortaya çıkan ölü zamanın ortadan kaldırılmasını sağlamakta.
► Şirketlerdeki yüksek vasıflı çalışanların işlerine odaklanmalarını ve teknik bilgi ve becerilerini kullanabilmesini sağlamak: Sistemin bulunduğu fabrikaların yönetiminde ve sistemin ar-ge kısmında bulunan yüksek vasıflı çalışanların sistem işleyişindeki sıkıntıları, bakım onarım hariç, göz önünde bulundurmalarına gerek olmadığı için çalışanların bilgi birikimlerini daha verimli şekilde kullanabilmesini sağlamakta.
► Enerjide verimlilik sağlamak: Sistem bakıldığı zaman daha çok enerjiye bağımlı gibi görünse de verimlilik arttığı için ürün çıktısı ve kullanılan enerji oranlandığında ürün başına düşen imalat enerjisi azalmaktadır, bu da enerjide büyük oranda verimlilik sağlamaktadır.
► Artan verimlilikle rekabet avantajı: Üretim sektöründe bulunan şirketler için en önemli olan şey hiç şüphesiz aynı sektörde bulunan şirketlerle olan rekabetleridir. Bu rekabette sistem, üretim hızını büyük oranda etkilediği için daha fazla ürün ortaya koyarak daha fazla satış miktarı sağlamakta. Bu ise diğer fabrikalarla rekabette karanlık üretimin yapıldığı fabrikaların bir adım öne çıkmasını sağlamakta.
İlk Karanlık Fabrika
Sistemin ilk örneği Çin'de kurulan cep telefon modülleri üreten bir fabrika. Fabrikada kullanılan bir robot kolun 6-8 işçinin yapabileceği işi tek başına yaptığı ve sistem kurulmadan önce fabrikada çalışan işçi sayısının 650 olduğu ve sistemle birlikte bu sayının 60'a indiği fabrikanın genel müdürü tarafından açıklandı. Sistemin fabrikada aktif olarak kurulup çalışmasıyla birlikte nihai ürün çıkışında kusurlu parça oranının %25'lerden %5'lere kadar düştüğü gözlemlenmiştir.
Karanlık Fabrikaların Geleceği
Karanlık fabrikalarda üretim günümüz şartlarında çok mükemmel bir üretim tekniğidir ve günümüzde kullanılan üretim teknikleri arasında kıyaslama yapıldığında gerçekten en muazzam görünen teknik olarak yerini almış durumda. Geçmişte tam otomatik olarak üretim yapan bir karanlık fabrika sadece düşüncelerde yer alıyorken şu an dünya üzerinden örneklendirilerek bütün gerçekliğiyle insanlığa hizmet ediyor durumda. Yakın gelecekte bu sisteme sahip fabrika sahipleri işlerinden çıkıp evlerine gidip uzandıklarında bile robotların fabrikalarında gece boyu üretim yaptıklarını düşünüyor olacaklar. Bu sistem görünürde direk olarak sadece üretimi etkilese de talep edilen mallar bazında artan talepleri karşılamada kullanılacak olan en pratik çözümlerden biri olacak gibi görünüyor.
Sistem yakın gelecekte çok yaygın şekilde kullanılacak gibi görünüyor. Sistemin yaygınlaşmasıyla birlikte emek yoğun çalışana duyulan ihtiyaç oldukça azalacak. Bu durum baktığımız zaman istihdamı olumsuz yönde etkiliyor gibi görünse de bu sistemler üretimde ve bakım onarım faaliyetlerinde ortaya çıkacak yeni iş tanımları ile yeni istihdamlar oluşturacak. Sistem şu an altın çağında olmasa da gelecekte gelişen otomasyon sistemleri ile birlikte üretim sektöründe tercih edilen yöntemler arasında zirvedeki yerini alacak gibi görünüyor.
Yazar: Muhammed Ahmet ALKAN
Kaynak:
► mwes
► elektrikport
► lineshapespace
