Demiryolu Anklaşman Sistemleri

Raylı sistem sinyalizasyonunda anklaşman sinyal ekipmanlarından oluşan, aynı rotada ilerleyen veya rotaları çakışan trenlerin çarpışmasını önleyen ve rota ataması, tespiti ve blokesi yapan bir sistemdir.

#Demiryolu #Sinyalizasyon #Ulaşım #Anklaşman

Sinyalizasyonda Anklaşman Kavramı

Anklaşman sistemi tarafından gerçekleştirilen en önemli fonksiyon bir alanda belirli bir sorumluluğa sahip trenin ray üzerinde güvenli şekilde hareket edebilmesi için rotasını belirleyip gerekli durumlarda sürgülemektir.

Eski Tip Manual Anklaşman Sistemi

Anklaşmanda rota belirlemek; işaretçiden veya zaman çizelgesi sisteminden gelen talepleri yerine getirmek, hattaki her makası doğru konuma getirip bu konumda makasları sürgülemek ve tren etkilenen rotadan geçene kadar sürgüleme işlemi korumak anlamına gelmektedir.

Anklaşman sistemlerinin güvenlik mantığı kontrol tabloları aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu kontrol tabloları izlenmesi gereken kural ve kısıtlamalardan oluşan bir kümedir ve anklaşman sisteminin sorumluluğu altındaki bölge için soyut bir spesifikasyonu ifade etmektedir. Bununla birlikte, anklaşman kontrol tablolarının tasarlanmasının amacı güvenli tren operasyonunu sağlamak için sinyal durumlarını düzenlemektir. Böylece, herhangi iki trenin çakışan rotalar üzerinde hareketi engellenmektedir. Raylı sistemler mühendisliğindeki gelişmelerle, bu işlem daha başarılı ve efektif bir şekilde gerçekleştirilmektedir.

Anklaşman Çeşitleri

Demiryolu endüstrisinde kullanılan çeşitli anklaşman tipleri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Mekanik Anklaşman: Mekanik anklaşman sistemlerinde hattın kontrolü bireysel manivelalar, kablolarla fiziksel olarak sinyallere bağlanmış çubuklar, makaslar ve hemzemin geçit kapıları ve bariyerleri tarafından sağlanmaktadır. Mekanik anklaşman tarafından kontrol edilen alan içerisinde, sinyal kutuları ve manuel yada uzaktan kontrol edilen sinyal manivelaları demiryolu üzerine dağıtılmaktadır.

Mekanik anklaşman eski tip bir çözüm olmasına rağmen uzaktan ya da manuel kontrollü çeşitleri Birleşik Krallık’ta bazı ana hatlarda, özellikle banliyö hatlarında ve yoğun olmayan hatlarda kullanılmaktadır.

Röle Tabanlı Anklaşman: Kısa adıyla RRI olarak da bilinen röle tabanlı anklaşmanda, kontrol kuralları Boolean lojik aracılığıyla elektromanyetik röleler kullanılarak uygulanmaktadır.

Röle Tabanlı Anklaşman Sistemi

Binlerce röle, hattı hareket ettirebilen ve anklaşman sorumluluğu altındaki bölgeye ait olan cihazlara bağlanmaktadır. Her hat cihazı iki farklı değer alabilmektedir. Böylece, hat durumu bir Boolean değeri olarak kodlanabilmektedir.

Tüm röle gruplarına ait elektromekanik durum hatta bağlıdır ve “demiryolunun durumunu” anlık olarak kesin şekilde tanımlanmaktadır.

Bu sistemin dezavantajı binlerce röle kullanımının yüksek maliyet, yüksek bakım ücreti ve fazla kablo/kurulum süresi gerektirmesidir.

Solid State Anklaşman: SSI olarak bilinen bu anklaşman sistemi ilk kez 1980 yılında geliştirilmiştir. Bu anklaşman sisteminde röle tabanlı anklaşman sistemlerinden farklı olarak elektromanyetik röle yerine elektronik röleler kullanılmaktadır. Ayrıca, aynı anklaşman kuralları ve kontrol denklemleri kullanılmaktadır.

Bu anklaşman sistemi ile ilgili önemli bir detay da Birleşik Krallık’ta tercih ediliyor olmasıdır.

Bilgisayar Tabanlı Anklaşman: CBI olarak bilinen bilgisayar tabanlı anklaşman sistemi, rota kontrolü için eski uygulamalar yerine bilgisayarları tercih eden ve modern sinyalizasyon/anklaşman ürünlerini kullanan raylı sistemler için genel bir terimdir.

Modern Anklaşman Sistemleri İçin Bilgisayar Tabanlı Kontrol

Modern bilgisayar tabanlı anklaşman sistemleri daha yüksek kullanılabilirlik, dayanıklılık ve güvenlik sunmaktadır.

Modern Anklaşman Çözümleri

Günümüz demiryolu endüstrisinde, anklaşman kavramı ve çözümleri önemli bir yer kaplamakta ve her gün yeni bir method geliştirilmektedir. Röle tabanlı anklaşman kullanımı yaygın olsa da endüstri dünyasında bilgisayar kullanımının artmasıyla bilgisayar tabanlı anklaşman kullanımının yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Bu amaçla, alanında öncü yeni ve modern anklaşman sistemleri geliştirmektedir.

Alstom, Rete Ferroviaria Italiana için geliştirdiği ve Bari Parco Nord bölgesinde aktif olan Smartlock 400 GP bilgisayar tabanlı anklaşman sisteminin tasarımında artan demiryolu trafiğine kapasiteyi geliştirerek cevap vermektedir.

Smartlock 400 GP Bilgisayar Tabanlı Anklaşman Sistemi

Siemens tarafından geliştirilen Trackguard Sicas elektronik anklaşman sistemi kompakt tasarımı, daha az donanıma sahip olması ve optimum enerji kullanımı ile endüstriye inovatif bir ürün getirmiştir.

Trainguard Sicas Elektronik Anklaşman Sistemine Ait Mimari

Bunun yanı sıra, anklaşman tasarımında diğer bir önemli konu anklaşman yazılımının gerçekleştirildiği arayüzdür. Trackguard Westrace Mk ll; güvenli, esnek ve hızlı sistem konfigürasyonu ile lojik bir işletim sisteminden ve arayüzünden beklentileri karşılamaktadır.

Trackguard Westrace Mk ll-Anklaşman Yazılımı İçin Arayüz

Görüldüğü üzere demiryolu endüstrisine bilgisayar tabanlı anklaşman sistemleri hakim olmaktadır. Gerek endüstride gerekse de akademide yapılan çalışmalar ile daha az maliyet ve bakım ihtiyacı, tasarım kolaylığı, kapasite ve mobilite artışı anklaşman sistemlerinden beklentiler sağlanabilmektedir.

Kaynak: